Asnjë lule tjetër nuk e simbolizon festen e Krishtlindjes me shumë se sa poinsetia e bukur. Mësoni disa fakte për këtë bimë tradicionale të Krishtlindjeve.
Pergatiti: Rea Hyseni
- Poinsetiat janë pjesë e familjes Euphorbiaceae ose Spurge. Botanikisht, kjo bimë është e njohur si Euphorbia pulcherrima.
- Shumë bimë në familjen Euphorbiaceae nxjerrin një lëng qumështor. Disa njerëz me alergji nga lateksi kanë pasur reaksion lëkure pas prekjes së gjetheve. Për kafshët shtëpiake, ky lëng mund të shkaktojë acarime. Prandaj më mirë është të mbani kafshët shtëpiake larg lules, sidomos qenushet dhe kotelet. Ngrenia e gjetheve nga to mund të shkaktojë vjellje dhe diarre.
- Poinsetiat nuk janë helmuese. Një studim në Universitetin Shtetëror të Ohajos tregoi se një fëmijë me 50 kile do të duhej të hante më shumë se 500 gjethe për të pasur ndonjë efekt të dëmshëm. Plus gjethet e poinsetias kanë një shije të tmerrshme.
- Pjesët me ngjyrë të dukshme të poinsettias që shumica e njerëzve mendojnë si lule janë në të vërtetë gjethe me ngjyrë (të modifikuar).
- Poinsetiat gjithashtu janë quajtur lule karavidhe, për shkak të ngjyrës së kuqe.
- Joel Roberts Poinsett prezantoi fabrikën e poinsetave në Shtetet e Bashkuara nga Meksika në vitin 1828. Poinsett ishte një botanist, mjek dhe ambasadori i parë i Shteteve të Bashkuara në Meksikë.
- 12 dhjetori është Dita e Poinsettias, e cila shënon vdekjen e Joel Roberts Poinsett në 1851.
- Në Meksikë poinsettia është një shkurre shumëvjeçare që rritet deri në 10-15 gjatësi.
- Ka më shumë se 100 lloje të poinsetave. Ato vijnë në ngjyra të kuqe tradicionale, të bardhë, rozë, burgundy, mermer dhe lara-lara.
Historia që fshihet pas emrit të lules
- Në gjuhën nahuatl, gjuha e Aztekëve, Poinsetia quhej Cuitlaxochitl (nga cuitlatl, për mbetjet, dhe xochitl, për lule), që do të thotë “lule që rritet në mbetje ose në tokë”.
- Sot bima është e njohur në Meksikë dhe Guatemalë si “La Flor de la Nochebuena” (Lule e Natës së Shenjtë, ose prag të Krishtlindjes).
- Në Kili dhe Peru, Poinsetia quhet “Kurora e Andeve”.
- Në Spanjë Poinsetias i atribuohet një feste ndryshe. Njihet si “Flor de Pascua”, që do të thotë “lule e Pashkëve”.
Anatomia e një Poinsetia, Lules se Krishtlindjes
- Pjesët me ngjyrë që bien në sy të Poinsetias, që shumica e njerëzve mendojnë si lule, janë në të vërtetë gjethe me ngjyrë (të modifikuar). Lule të verdha janë në qendër të gjetheve të mëdha. Gjethet bien pasi lulet kanë derdhur polenin e tyre.
- Nëse doni qe Poinsetia juaj të jetojë më gjatë, zgjidhni një bimë ku duket pak ose aspak poleni i verdhë.
- Në natyrë, Poinsetiat janë shkurre lulëzuese shumëvjeçare që dikur konsideroheshin si barëra të këqija.
- Poinsetias nuk e tolerojnë të ftohtin, pasi ata rriten jashtë në klima të buta bregdetare. Në tokë, ato mund të arrijnë deri në 10 metra gjatësi.
- Ngjyrat e gjetheve krijohen përmes “fotoperiodizmit”, që do të thotë se ata kërkojnë errësirë (12 orë në të njëjtën kohë për të paktën pesë ditë rresht) për të ndryshuar ngjyrën. Nga ana tjetër, pasi Poinsetiat përfundojë këtë proces, bimët kërkojnë dritë të bollshme gjatë ditës për ngjyrë më të ndritshme.
